Lolita lezen in Teheran: een geheime leesclub in Iran

Titel
Lolita lezen in Teheran
Oorspronkelijk
Reading Lolita in Tehran
Auteur
Azar Nafisi
Vertaling
Mea Flothuis
Uitgeverij
Arena
Jaar
2009
Pagina's
395

Lolita lezen in Teheran (Reading Lolita in Tehran) is het waargebeurde verhaal van een groep jonge Iraanse vrouwen die elkaar in het geheim ontmoeten om te praten over verboden westerse literaire meesterwerken – en over hun eigen leven en liefdes. Azar Nafisi neemt ons in haar memoires mee naar het roerige Iran. Ik had me enorm verheugd op dit boek. De titel en de synopsis spraken mij enorm aan. Helaas wist Nafisi deze belofte niet helemaal in te lossen. De schrijfster wil te veel tegelijkertijd, waardoor het boek niet eenvoudig te lezen is. Lolita lezen in Teheran is absoluut ontzettend interessant, maar ligt zwaar op de maag.

We lived in a culture that denied any merit to literary works, considering them important only when they were handmaidens to something seemingly more urgent – namely ideology.

Lolita lezen in Teheran - Azar Nafisi

Verboden boeken uit de westerse literatuur

De Iraanse Azar Nafisi doceerde Engelse literatuur aan de Universiteit van Teheran, maar mocht in haar colleges de westerse klassiekers niet meer behandelen. Samen met haar meest getalenteerde studentes verzon ze een list. Twee jaar lang, elke donderdag, kwam een groep van zeven jonge vrouwen in het geheim bij haar thuis bij elkaar. Om te praten over de verboden boeken uit de westerse literatuur die ze gelezen hadden. Eerst nog terughoudend, maar steeds openhartiger spreken ze over hun dromen en hun teleurstellingen. Meestal aan de hand van de verhalen die ze lazen. Boeken als The Great GatsbyPride and Prejudice en Lolita.

I explained that most great works of the imagination were meant to make you feel like a stranger in your own home. The best fiction always forced us to question what we took for granted.

In Lolita lezen in Teheran worden heel wat literaire klassiekers tot in de details geanalyseerd en toegepast op het leven in Iran. Vooral de manier waarop de boeken vanuit de Iraanse samenleving geïnterpreteerd worden vond ik erg interessant om te lezen. Hier zie je duidelijk hoe iedereen een boek op zijn eigen manier ervaart, voor een groot deel ook afhankelijk van je eigen referentiekader.

I formulated certain general questions for them to consider, the most central of which was how these great works of imagination could help us in our present trapped situation as women. We were not looking for blueprints, for an easy solution, but we did hope to find a link between the open spaces the novels provided and the closed ones we were confined to.

Lolita lezen in Teheran - Azar Nafisi

Een levensverhaal met literaire en politiek analyses

Het boek heeft prachtige elementen, maar Azar Nafisi wil te veel tegelijkertijd. Naast literaire analyses wordt er in Lolita lezen in Teheran een beschrijving gegeven van de politieke situatie in Iran, voornamelijk toegespitst op de rol van de vrouw. Ook vertelt de schrijfster over haar eigen leven, over de vrouwen uit haar leesgroep, haar lessen op de universiteit, … Ik vond het eigenlijk allemaal ontzettend interessant, maar alle feitelijke kennis te samen is wat veel.

Helaas is ook de schrijfstijl van Nafisi niet erg toegankelijk, zoals ze zelf al zegt “I am too much of an academic”. Het taalgebruik is erg wetenschappelijk en dit zorgt ervoor dat het boek niet eenvoudig is om te lezen. Bovendien is het gehele verhaal geschreven als een terugblik, waardoor je als lezer veel afstand ervaart tot de personages. Ondanks het feit dat er zeer persoonlijke onderwerpen wordt gesproken, is de schrijfstijl behoorlijk emotieloos.

Lolita lezen in Teheran - Azar Nafisi

Een vrouwelijk perspectief

Desalniettemin is Lolita lezen in Teheran wel een verrijking voor de lezer. Je leert ontzettend veel over de politieke situatie in Teheran en het dagelijks leven daar. Vooral de positie van de vrouw wordt in het boek toegelicht en dat thema spreekt mij enorm aan. Hoe is het om te leven onder een totalitair en religieus regime? Welke invloed heeft dit op je eigen leven? Nafisi zoekt haar antwoord niet alleen in haar eigen leven en dat van haar studentes, maar ook in de literatuur.

If I turned towards books, it was because they were the only sanctuary I knew, one I needed in order to survive, to protect some aspect of myself that was now in constant retreat.

Lolita lezen in Teheran is geen eenvoudige opgave. Omdat de schrijfster vele paden tegelijkertijd bewandelt, leest het boek niet gemakkelijk. De aangereikte thematiek is echter ontzettend interessant. Azar Nafisi geeft ons inzicht in de politieke situatie in Iran en het dagelijks leven onder een totalitair regime. Hierbij verliest ze de positie van de vrouw nooit uit het oog. Dit verhaal wordt aangevuld met verboden literaire bijeenkomsten, universitaire colleges en diepgaande analyses van literaire klassiekers. Hoewel Nafisi de lezer misschien wat overdondert met een veelheid aan informatie is dit zeker wel een boek dat bijblijft. 

Lolita lezen in Teheran - Azar Nafisi

Hoewel er een Nederlandse vertaling is verschenen, las ik Reading Lolita in Tehran in het Engels.

Meer boeken die zich afspelen in Iran

Klik op een cover om mijn recensie te lezen.

Meer leestips?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief
en ontvang ongeveer maandelijks verse boekentips!